D’fhoilsigh Údarás Craolacháin na hÉireann (BAI) inniu (18.02.21) a chéad Tuarascáil um Bailiú Sonraí i leith na Gaeilge. Tá an tionscadal ar cheann de na tograí a a d’eascair as Phlean Gníomhaíochta don Ghaeilge an BAI, a seoladh in 2019 agus a bhfuil sé mar aidhm aige cláir Ghaeilge agus seirbhísí craolacháin Gaeilge in earnáil chlosamhairc na hÉireann a fhorbairt, a chur chun cinn agus a spreagadh. Sa Phlean, tugtar aghaidh ar chúig réimse, agus baineann ceann acu le bailiú sonraí. Faoin sprioc seo, cuirtear de cheangal ar an BAI monatóireacht mhionsonraithe a dhéanamh ar chraoltóirí chun tuiscint chuimsitheach a fháil ar sholáthar clár Gaeilge san earnáil chraolacháin.
Chuir an BAI tús leis an Tionscadal um Bailiú Sonraí i leith na Gaeilge in 2020 agus iarradh sonraí clár agus taifeadtaí ó chraoltóirí, i dtaca le seachtain ar leith i mhí Dheireadh Fómhair 2019, d’fhonn bonn eolais cuimsitheach a thógáil ar chainníocht agus raon na gclár Gaeilge/Dátheangach arna gcraoladh thar earnáil na Teilifíse/Raidió ar bhonn seachtainiúil. Cuireadh na sonraí seo i dtoll a chéile agus rinneadh anailís orthu le linn 2020 agus tá na torthaí seo leagtha amach sa Tuarascáil um Bailiú Sonraí i leith na Gaeilge. Sa tuarascáil, cuirtear sonraí ar fáil maidir le nóiméadaíocht Gaeilge/Dátheangach agus líon iomlán na gclár a craoladh le linn na seachtaine iarrtha. Soláthraítear briseadh síos mionsonraithe ar an gcineál clár a craoladh, an sprioclucht éisteachta/féachana, leibhéal Gaeilge, amanna craolta buaiche/seacbhuaice agus mórán tacar sonraí eile. Cuirtear staitisticí ar fáil maidir le Teilifís agus Raidió agus déantar iad a fhoroinnt ina gcineál craoltóra agus ina bhformáid ábhair. Meastar go mbaileofar sonrai clár Gaeilge ar an mbealach seo ar bhonn bliantúil chun treochtaí bliain ar bhliain a aithint, agus déanfar tuairisciú orthu ar bhonn débhliantúil.
Ar na torthaí atá sa tuarascáil tá na fíricí seo a leanas:
- Le linn sheachtain na tréimhse anailíse (7 – 13Deireadh Fómhair 2019), craoladh iomlán de 718.93 uaire de chláir Ghaeilge/Dhátheangacha, atá ionann le 1,075 clár.
- Craoladh 87% den nóiméadaíocht seo ar an raidió i gcomparáid le 13% a craoladh ar an teilifís.
- As líon iomlán 1,075 clár, craoladh 736 clár (68%) ar an raidió agus 339 (32%) ar an teilifís.
- As 1,075 clár, bhí 854 (79%) acu as Gaeilge agus bhí 221 (21%) acu Dátheangach.
- As 1,075 clár, craoladh 793 (74%) acu ó Luan go hAoine.
- As 1,075 clár, tháinig 644 acu ó Chraoltóirí Gaeilge, le 431 arna léiriú ag Craoltóirí eile. Ar sheirbhísí raidió, bhí scoilt chothrom i léiriú clár, le Craoltóirí Gaeilge ag léiriú 50% d’iomlán na gclár, agus 50% á léiriú ag craoltóirí eile. Ar sheirbhísí teilifíse, tháinig 94% den nóiméadaíocht Gaeilge/Dátheangach ó Chraoltóirí Seirbhíse Poiblí.
- Bhí cláir Ghaeilge/Dhátheangacha ar raidió dírithe den chuid is mó ar Lucht Éisteachta Ginearálta nó Daoine Fásta. Díriodh an chuid is mó de na cláir theilifíse ar Leanaí, le Lucht Ginearálta ina dhiaidh sin.
- Ar an raidió, ba é Siamsaíocht an fhormáid chláir ab fhearr le daoine ar 57%, le Cláir Fhíorasacha (24%) agus Cláir Oideachais (7.5%) ina dhiaidh. Ba é Saothar Beochana an fhormáid chláir ab fhearr le daoine ar chláir Theilifíse ar 51%, agus ina dhiaidh bhí Siamsaíocht (19%) agus Cláir Fhíorasacha (14.5%).
Ag trácht dó ar an Tuarascáil, dúirt Michael O’ Keeffe, Príomhfheidhmeannach an BAI: “Tá sé aitheanta ag an BAI le fada gur gá cláir Ghaeilge atá ar ardchaighdeáin a fhorbairt agus a chothú in earnáil closamhairc na hÉireann. Creidimid, trí thuiscint a fháil ar cháilíocht agus ar chainníocht an ábhair atá ar fáil faoi láthair, gur féidir linn na hard-ghnéithe agus na droch-ghnéithe de sholáthar cláir a shainaithint ar bhealach níos fearr, agus gur féidir linn díriú isteach ar bhealach níos fearr ar na réimsí a dteastaíonn tacaíocht bhreise uathu. Cé nach bhfuil sé dírithe ar chomhlíonadh, is léir ón tuarascáil go bhfuil craoltóirí ag cloí go maith lena ngealltanais maidir le cláir Ghaeilge, ach ag an am céanna go bhfuil réimsí arna n-aithint atá le feabhsú sa todhchaí.”
Dúirt sé freisin: “Táimid tiomanta do shonraí a bhailiú agus a thiomsú ar bhonn leanúnach, d’fhonn chur le heolas earnála agus feasacht an phobail maidir le cláir Ghaeilge/Dhátheangacha agus d’fhonn deiseanna forbartha don todhchaí a aithint. Ba mhaith linn buíochas a ghabháil leis an gCoiste Comhairleach don Ghaeilge agus leis na craoltóirí rannpháirteacha uile as a n-ionchur agus a dtacaíocht i dtaca leis an tionscnamh tábhachtach seo.”
Tá an Tuarascáil um Bailiú Sonraí i leith na Gaeilge ar fáil anseo.
CRÍOCH
Teagmháil meán: Thelma Harris / Joanne Ahern, DHR Communications. Tel: 083-0517622 / 087-9881837.
Gach ceist eile: BAI, 01-6441200.
Nótaí d’eagarthóirí:
- Sa taighde seo, clúdaítear 60 stáisiún raidió agus teilifíse atá ceadúnaithe ag an BAI agus na seacht stáisiún craolacháin seirbhíse poiblí.
- Tá Fionnuala Murphy nó Sara McNamara ar fáil le haghaidh agallaimh.
- Tá Plean Gníomhaíochta don Ghaeilge BAI ar fáil ar www.bai.ie agus cuirtear i bhfeidhm é le cuidiú ó Choiste Comhairleach don Ghaeilge BAI/Foras na Gaeilge ina bhfuil ionadaithe ó BAI, Foras na Gaeilge, Oireachtas na Gaeilge, RTÉ, TG4, CRAOL, IBI agus SPI.