Fearann an BAI fáilte Uí Cheallaigh roimh aon tuairimí faoi ábhar an Dréacht-Bheartas an olracht sna Meáin Dréachtbheartas an BAI. Féadfaidh tú do thuairimí a sheoladh ar aghaidh ar an Dréacht-Rialacha ar roinnt bealaí. Is féidir leat ceist, nó ceisteanna a fhreagairt, ag baint úsáide as na foirmeacha / na freagraí sna míreanna thíos, nó is féidir leat freagra a uaslódáil ag baint úsáide as an bhfoirm ríomhphoist ag bun an leathanaigh seo.

Tabhair do d’aire mura bhfuil tú ag freagairt ar na ceisteanna i ngach cuid agus/nó tá documéid a uaslódáil ort, cinntigh go bhfuil an tic curtha i mbosca ‘Ní mian liom gach ceist a fhreagairt’, le do thoil.

Post: Seol d’fhreagairt ar aghaidh i scríbhinn chuig: An Iolracht sna Meáin Dréachtbheartas an BAI Comhairliúchán Poiblí, Údarás Craolacháin na hÉireann, 2-5 Plás Warrington, Baile Átha Cliath D02 XP29.

Is é an dáta deiridh chun aighneachtaí maidir leis na dréacht-Rialacha a fháil  Dé Céadaoin, 30 Eanáir 2018.

Doiciméid tacaíochta

An Iolracht sna Meáin Dréachtbheartas an BAI

Jurisdictional Review of plurality policies, guidelines, practices and rules 2018 (Béarla)

An Iolracht sna Meáin: Beartas an BAI 2019

An Iolracht sna Meáin: Beartas an BAI 2019 – hAighneachtaí ón bpobal (Béarla)

An Iolracht sna Meáin: Beartas an BAI 2019 – Thorthaí na gcomhairliúchán (Béarla)

 

Fáilte chuig an gComhairliúchán!

Údarás Craolacháin na hÉireann

Is é Údarás Craolacháin na hÉireann (sa Bhéarla: Broadcasting Authority of Ireland nó ‘BAI’) atá freagrach as rialáil a dhéanamh ar an gcraoltóireacht in Éirinn. Leagtar síos dualgais an Údaráis san Acht Craolacháin 2009 (“Acht 2009”). Éilíonn Alt 25 (1) d’Acht 2009 ar an BAI a chinntiú:-

  1. Go bhfreastalaíonn na seirbhísí craolacháin ar riachtanais mhuintir na hÉireann, ag tabhairt aird ar a dteangacha agus ar a dtraidisiúin, agus ar an éagsúlacht chreidmheach, eiticiúil agus chultúrtha;
  2. Go seastar leis na luachanna daonlathacha a luaitear sa Bhunreacht;
  3. Go soláthraítear seirbhísí craolacháin atá oscailte agus iolraíoch.

Sa chomhthéacs sin, is cuid lárnach de Ráiteas Straitéiseach an BAI (2017-2019) é “cur chun cinn an iolracht ghlóire, dearcthaí, ardáin agus fhoinsí sna meáin in Éirinn”. I ngeall ar an méid seo, d’fhorbair an BAI a bheartas i leith na hiolrachta sna meáin agus tá sé ag iarraidh dearcthaí an phobail agus na páirtithe leasmhara a fháil maidir le forálacha an dréachtbheartais.

Próiseas Comhairliúchán

Baineann an doiciméad comhairliúcháin seo leis an dréachtbheartas i leith na hiolrachta sna meáin (“an Dréachtbheartas”). Léiríonn an beartas tuiscint an BAI ar bhrí agus ar thábhacht na hiolrachta sna meáin. Léiríonn an beartas freisin na céimeanna a thógann an BAI agus na céimeanna a thógfaidh sé as seo amach chun an iolracht ghlóire, dearcthaí, ardáin agus foinsí nuachta sna meáin in Éirinn a chothú. Úsáideadh na doiciméid a leanas le linn don BAI an dréachtbheartas seo a chur i dtoll a chéile: an tAcht Craolacháin 2009, an tAcht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014 agus Ráiteas Straitéise an BAI. I dteannta an méid sin, baineadh leas as taighde a rinne Deirdre Kevin ó Comm Sol Teo. Athbhreithniú dlínsiúil, ina gcíoradh ceisteanna tábhachtacha maidir leis an iolracht sna meáin agus na cleachtais AE a bhaineann léi, a bhí i gceist anseo. Tá cóip den athbhreithniú seo ar fáil anseo.

Is é is cuspóir leis an bpróiseas comhairliúcháin dearcthaí an phobail agus na bpáirtithe leasmhara a fháil, lena n-áirítear craoltóirí agus úinéirí agus cleachtóirí meáin, ar dhearcadh an BAI i leith na hiolrachta sna meáin. Cuirfear san áireamh na haighneachtaí a gheofar mar fhreagra ar an gcomhairliúchán poiblí seo (in 2018) nuair a dhéanann an tÚdarás cinntí maidir leis an mBeartas Críochnaitheach atá le foilsiú sa chéad leath de 2019.

 

Is é atá sa dréachtbheartas seo cúig chodanna agus aguisín amháin, ina ndéantar cur síos ar fhorálacha reachtacha tábhachtacha agus ar spriocanna straitéiseacha an BAI i leith na hiolrachta sna meáin. Seo hiad:-

  • Réamhrá;
  • Míniú ar an iolracht sna meáin;
  • An tábhacht a bhaineann leis an iolracht sna meáin;
  • Beartais an BAI i leith na hiolrachta sna meáin – Spriocanna;
  • Cén chaoi a spreagfaidh agus a thacóidh an BAI leis an iolracht sna meáin;
  • Aguisín – An tAcht Craolacháin 2009 agus Ráiteas Straitéise an BAI 2017-2019.

Tá ceisteanna comhairliúcháin iniata leis seo agus cuirfear fáilte roimh freagraí ar na ceisteanna seo go léir, nó roimh aon fhreagra ar leith ar cheist ar leith. Gheofar sonraí maidir leis an mbealach gur féidir aighneacht a dhéanamh anseo thíos.

Aighneacht a dhéanamh

Cuirfidh an BAI fáilte roimh aighneachtaí go dtí an 30 Eanáir 2019. Glacfar le haighneachtaí tríd an rphost ag consultations@bai.ie nó trí fhoirm a íoslódáil ón tsuíomh gréasáin anseo thíos agus í a sheoladh ar ais tríd an bpost chuig an tseoladh seo a leanas:-

Comhairliúchán ar an Iolracht sna Meáin,
Údarás Craolacháin na hÉireann,
2 – 5 Plás Warrington,
Baile Átha Cliath,
D02 XP29.

Is féidir téagmháil a dhéanamh linn tríd an rphost ag consultations@bai.ie nó ar an nguthán ag (01) 6441200, má tá aon cheist maidir leis an bpróiseas comhairliúcháin.

Foilsiú na nAighneachtaí

Foilseofar na haighneachtaí a fhaightear i leith an chomhairliúcháin seo ar www.bai.ie i ndiaidh don BAI an beartas críochnaitheach i leith na hiolrachta sna meáin a fhoilsiú. D’fhéadfadh foilsiú na n-aighneachtaí nó cuid dóibh brath ar an bhfaisnéis laistigh dóibh, is é sin, faisnéis phearsanta nó íogair,  nó aon eolas a tugadh go rúnda, i gcomhréir leis an Acht um Shaoráil Faisnéise 2014 agus na hAchtanna agus na Rialacháin um Chosaint Sonraí.

Saoráil Faisnéise

Déanfaidh Údarás Craolacháin na hÉireann (BAI) sár-iarracht aon fhaisnéis a sholáthraítear dó a choinneáil faoi rún i gcomhréir lena chuid dualgas dlithiúil, lena n-áirítear an tAcht um Shaoráil Faisnéise 2014. Ba cheart a chur in iúl don BAI agus tú ag cur aighneacht faoinár mbráid, mura mian leat go nochtfar aon chuid den fhaisnéis i d’aighneacht mar gheall ar chúinsí pearsanta nó íogair. Ba cheart na cúiseanna atá ag dul leis an toil seo a léiriú freisin. Rachaidh an BAI i gcomhairle leat maidir leis an bhfaisnéis íogair sula ndéanfar aon chinneadh faoi aon iarratas Shaoráil Faisnéise a fhaightear.

Cosaint Sonraí

Comhlíonfaidh Údarás Craolacháin na hÉireann a ndualgais i gcomhréir leis na hAchtanna um Chosaint Sonraí 1988 agus 2003 (arna leasú) agus i gcomhréir le haon dlí nó rialachán iomchuí eile.

1. Réamhrá

Tugann réamhrá an bheartais comhthéacs do ról an BAI i leith na hiolrachta sna meáin. Déanann sé idirdhealú idir rólanna an BAI, an Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (‘CPCC’) agus an tAire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son  na hAeráide agus Comhshaoil. Leagtar amach, ar bhealach leathan, aidhm an bheartais.

Is eagraíocht reachtach neamhspleách é Údarás Craolacháin na hÉireann (Sa Bhéarla: Broadcasting Authority of Ireland, nó ‘BAI’) atá freagrach as líon réimsí gníomhaíochta maidir le seirbhísí meáin in Éirinn. Trína fheidhmeanna reachtacha a chomhlíonadh, tá sé de dhualgas ar an BAI soláthar seirbhísí craolacháin atá iolrach a chinntiú. Seasann an BAI leis an mbonn reachtúil gur gnéithe riachtanacha de dhaonlathas ionadaíoch iad saoirse agus iolracht na meán. D’fhorbair an BAI a Bheartas ar an Iolracht sna Meáin chun tacú leis an iolracht sna meáin in Éirinn agus í a chur chun cinn.

 

Is i gcomhthéacs an Achta Chraolacháin 2009 agus an Achta um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014 a thugann an BAI faoina ról tacaithe agus cur chun cinn na hiolrachta sna meáin. Bíonn ár ról mar thacaíocht ag na gníomhaíochtaí iolrachta meán a thugann an tAire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil, agus an Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CICT), fúthu. Faoin Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí2014, tá cumhachtaí suntasacha ag an Aire agus ag CICT araon, i leith chinntiú na hiolrachta. Is é ról CICT moltaí i leith cónasctha meán atá os cionn tairseach airgid ar leith a mheas chun a chinntiú nach dtitfeadh méid na hiomaíochta go suntasach de bharr an chónasctha sin. Is é ról an Aire cinneadh a dhéanamh faoina mbeidh cónascadh meán ar leas an phobail d’fhonn iolracht na meán sa Stát a chosaint.

Tá ról reachtúil ag an BAI faoin Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014. Sa ról seo, cuireann an BAI comhairle ar fáil don Aire maidir le haon chónascadh meán agus tugann sé faoi thaighde atá dírithe ar an iolracht ar bhonn rialta. D’aineoinn go bhfuil ról ag an BAI i leith cinntí a dhéantar faoi aon chónascadh meán, tá ról aige i leith iolracht na meán an-leathan. Léirítear an méid sin i gcuid de mhisean an BAI, mar a leagtar síos é i Ráiteas Straitéise an BAI 2017-2019; ‘iolracht glórtha, tuairimí soláithrithe agus foinsí sna meáin Éireannacha a chur chun cinn”. Tagraítear do ról an BAI i gcomhthéacs Eorpach chomh maith sna moltaí a rinne Comhairle na hEorpa in 2018, Moltaí i leith iolracht na meán agus trédhearcacht maidir le húinéireacht na meán agus sa Choinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine. Tacaíonn na doiciméid thábhachtacha seo le cur chuige an BAI a dhréachtú i leith iolracht na meán.

Léiríonn an Beartas seo an tuiscint atá ag an BAI, laistigh den chreat-reachtaíocht agus dá Ráiteas Straitéise, ar an iolracht sna meáin agus an tionchar a bheidh ag an tuiscint sin ar ghníomhaíochtaí uile an BAI anois agus as seo amach d’fhonn iolracht na meán in Éirinn a chur chun cinn.

2. Míniú ar ‘Iolracht sna Meáin’

Soláthraíonn an chuid seo míniú ar céard is iolracht mheáin ann. Leantar an míniú a sholáthraítear san Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014. Déantar an méid seo chun a chinntiú go bhfuil cur chuige an BAI ag teacht leis an reachtaíocht ar chónascadh meáin agus le cleachtais an CCPC agus an Aire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil agus go bhfuil siad seo mar chreat ag an míniú féin.

Anuas air sin, glactar leis an míniú ar ‘Cuideacht mheáin’ san Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014. Neamhspleách ón méid sin, sa chuid seo déantar cur síos ar shoiléireacht na hiolrachta i gcleachtas.

Agus ceisteanna faoin iolracht sna meáin á meas aige, tagróidh an BAI don mhíniú a thugtar ar an iolracht sna meáin mar a mínítear an téarma san Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014.

Tagraíonn an tAcht seo d’iolracht sna meáin i gcomhthéacs cláracha agus úinéireachta ar an mbealach seo a leanas: 

  • Ciallaíonn ‘Diversity of Content’[1] [Éagsúlacht ábhair] an méid a léirítear éagsúlacht leathan dearcthaí (cuirtear san áireamh an éagsúlacht dearcthaí maidir leis an nuacht agus cúrsaí reatha agus an éagsúlacht suimeanna cultúrtha atá forleathan i sochaí na hÉireann) trí ghníomhaíochtaí na gcuideachtaí meáin sa Stát; ina measc siúd an t-éiteas eagarthóireachta atá acu, na cláir a chraoltar agus na foinsí a úsáidtear. 
  • Ciallaíonn ‘Diversity of Ownership’[2] [Éagsúlacht úinéireachta] an leathadh rialuithe agus úinéireachta a thagann ar na cuideachtaí meáin sa Stát, tríd an sciar den mhargadh atá acu. Bunaítear an sciar sin ar lucht éisteachta/léitheoireachta/féachana na gcuideachtaí nó ar bheartais iomchuí eile.

Pléann an smaoineamh seo leis an iolracht seachtrach agus inmheánach. Leathadh úinéireachta agus ceannais ar chuideachtaí meán atá mar ábhar ag an iolracht seachtrach. Is é atá i gceist leis an iolracht inmheánach nádúr na gcláracha, idir pholaitiúil agus chultúrtha, agus na modhanna bailithe atá ag na heagraíochtaí meán. Mar sin de, is féidir an iolracht sna meáin a thomhas ar roinnt bealaí, nach bhfuil comheisiach. De ghnáth, bíonn na beartais seo comhlántach.[3]

[1] Ní raibh tiontú oifigiúil den téarma ‘Diversity of Content’ foilsithe ag Rannóg an Aistriúcháin ag am an chlóbhuailte.
[2] Ní raibh tiontú oifigiúil den téarma ‘Diversity of Ownership’ foilsithe ag Rannóg an Aistriúcháin ag am an chlóbhuailte.
[3] Media Merger Guidelines [Cónascadh Meáin – Treoirlínte] (2015). An Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil.

I dtéarmaí praiticiúla agus bunaithe ar na comharthaí iolrachta a forbraíodh go nuige seo,[1] d’fhéadfadh éagsúlacht ábhair agus cheannais a léiriú sna meáin traidisiúnta, nua agus úrnua in Éirinn ar go leor bealaí.

Chun na críche sin, d’fhéadfadh aon cheann de nithe seo a leanas a bheith i gceist:-

  • Margaí agus ardáin do na meáin atá faoi úinéireacht nó faoi cheannas iolracht gníomhaithe neamhspleácha (i. réimse leathan foinsí meán, margaí, soláthróirí agus ardáin dáilte) a bhfuil leibhéil éagsúla tionchair acu; iad rangaithe de réir a n-ábaltacht tuairimí a scaipeadh;
  • Réimse agus meascán de chineálacha meán agus seánraí a mhaireann taobh le taobh ach le spriocanna éagsúla agus foinsí maoinithe laistigh de agus fud fad earnáil na meán mar aon le réimse leathan feidhmeanna a chomhlíonadh; eolas a sheachadadh agus feidhmeanna oideachais agus siamsaíochta ina measc;
  • Ionadaíocht chothrom agus ilghnéitheach sna meáin ar son na ngrúpaí cultúrtha agus sóisialta éagsúla sa tSochaí. Ina measc siúd beidh pobal na Gaeilge agus pobail áitiúla agus réigiúnach, nach iad;
  • Ionadaíocht chothrom agus ilghnéitheach sna meáin ar son na ngrúpaí polaitiúla, reiligiúnda agus ídé-eolaíochta. Ina measc siúd, beidh dearcthaí ó mhionlaigh.

Chun críche an Bheartais seo, tabharfaidh an BAI feidhm don téarma ‘media business’ [cuideacht mheáin] arna dtagraítear san Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014. Tá béim aige seo ar chuideachtaí a bhfuil leibhéal suntasach gníomhachtaí acu in Éirinn agus orthu siúd a sholáthraíonn ábhair nuachta, cúrsaí reatha agus cultúrtha. Tugann an BAI faoi deara gur fo-mhír de mhíniú 2014, an míniú a thugtar ar ‘meáin chumarsáide’ san Acht Craolacháin 2009[2]. Má thógtar an dá mhíniú le chéile, cuimsíonn cuideachtaí meán clóbhualadh, foilsitheoireacht, craoltóireacht (ardáin chraolachán san áireamh) agus ábhair idirlín, na meáin shóisialta ina measc.

[1]  K.U.  Leuven, ICRI/ Central European University, CMCS/ Jönköping International  Business  School, MMTC/  Ernst  &  Young  Consultancy, an Bheilg (2009): Independent Study on Indicators for Media Pluralism in the Member States – Towards a Risk-Based Approach.
[2] De réir Achta 2009, cuimsíonn Meáin Chumarsáide seirbhísí craolacháin, ardáin chraolacháin agus nuachtáin nó irisí a bhfuil an nuacht agus tráchtaireacht ar chúrsaí reatha mar ábhair shuntasacha iontu.
Tuilleadh

3. Cén tábhacht atá leis an Iolracht sna Meáin

Léiríonn cuid a trí den bheartas na dearcthaí atá ag an BAI maidir le cé chomh tábhachtach is atá an iolracht sna meáin do shochaí na hÉireann. Chun na críche seo, cuirtear béim ar an ról tábhachtach atá ag na meáin, aithnítear na dúshláin is mó d’iolracht sna meáin agus déantar léiriú gonta ar cá seasann beartas an BAI sa chomhthéacs dúshlánach seo.

Tá stádas agus freagrachtaí ar leith ag na meáin. Is eiseamláir tábhachtach na meáin ó thaobh an tsaoirse cainte, forbairt an dioscúrsa sibhialta agus an ionadaíocht cheart agus chuí den éagsúlacht inár sochaí.[1] Sa chomhthéacs seo, cuireann an iolracht sna meáin rud tábhachtach leis an tsochaí dhaonlathach dhea-fheidhmeach; is é sin pobal atá eolach. Nuair atá an iolracht sna meáin forleathan, cintíonn sé go mbeidh rochtain ag an ngnáth-duine ar an iliomad foinsí eolais, tuairimí agus glóracha Laghdaíonn an iolracht sna meáin forleathan an tionchar as cuimse ó na meáin agus ó eagraíochtaí polaitíochta, sóisialta agus tráchtála agus/nó ó dhaoine aonair ar dhearcthaí an phobail nó ar phróisis pholaítíochta. Cuireann an tsaoirse seo agus an rochtain ar eolas le rannpháirtíocht an ghnáth-duine sa phróiseas daonlathach.

[1] Guidelines on Media Mergers [Cónascadh Meáin – Treoirlínte] (2015).

Ar bhonn níos leithne, ba cheart tábhacht na hiolrachta sna meáin a mheas i gcomhthéacs timpeallachta atá ag fás agus ag athrú go tapa, timpeallacht atá an-inniúil. Bíonn méadú leanúnach ar mhéid agus ar fhoinsí ábhar sa timpeallacht seo. Tagann fadhbanna agus dúshláin nua chun cinn dóibh siúd atá ag plé leis an iolracht sna meáin, dá bharr. Seo a leans cuid de na dúshláin:-

  • Athruithe suntasacha ar an mbealach a úsáidtear na meáin, mar shampla, baintear níos lú úsáide as na meáin traidisiúnta mar fhoinse phríomha nuachta, mar tá an t-idirlíon ann ina n-ionaid. D’fhéadfadh deacrachtaí eascairt as seo ó thaobh ábhair nuachta de, is é sin, an féidir brath ar agus bheith muiníneach as foinsí idirlín.
  • Ábhar imní atá gaolta leis an bpointe thuas. Baineann sé seo le deacrachtaí le bréagaisnéis, mífhaisnéis agus droch-fhaisnéis faoi chúrsaí polaitíochta, sóisialta agus cultúrtha. Tá an méid seo amhlaidh tríd an bplé ar bhréagnuacht sna meáin shóisialta agus in áiteanna eile;
  • Comhbhailiú sonraí pearsanta ag cuideachtaí Meán, ach go háirithe iad siúd a bhaineann leis na meáin shóisialta, agus úsáid na sonraí sin ar chúinsí nach bhfuil trédhearcach ná eiticiúil;
  • Tionchar na scagaithe nuachta, idirghabhálaigh (amhail brabhálaithe gréasáin) agus algartaim (in ábhair idirlín agus ábhair closamhairc ar éileamh) a d’fhéadfadh deighiltí a chruthú agus srian a chur ar an teagmháil atá ag daoine le dearcthaí éagsúla;
  • Bagairtí d’éiceachóras airgeadais an léiriúcháin nuachta agus cultúrtha de bharr caillteanais ioncaim ó íocaíochtaí nuachta agus ó fhógraíocht.

Tá an Beartas seo forbartha i dtimpeallacht nach leor réiteach na rialála traidisiúnta ar cheist na hiolrachta ina haonar, is é sin, líon agus meascán na seirbhísí atá á gcur ar fáil don lucht féachana/éisteachta, a mhéadú. D’aineoinn gur ghnéithe tábhachtacha den rialáil iad rochtain méadaithe ar ábhair luachmhara dhílse, ba cheart cuir leis na gnéithe sin le beartais chun an gnáth-dhuine a spreagadh chun bheith ar an eolas faoi chúrsaí agus chun roghanna eolacha a dhéanamh maidir lena n-úsáid de na meáin. Tá an méid uilig seo mar bhunchloch ag Beartas an BAI i leith na hIolrachta agus Ráiteas Straitéise an BAI 2017-2019.

Tuilleadh

4. Spriocanna Bheartais an BAI i leith na hIolrachta sna Meáin

Léirítear spriocanna an bheartais sa chuid seo den bheartas. Tá ceithre sprioc ann agus bunaíodh iad ar sprioc lárnach de chuid an BAI, is é sin, an iolracht a chinntiú. Léiríonn na spriocanna seo na spriocanna straitéiseacha a n-eascraíonn as Téama Straitéiseach an BAI – An Iolracht agus an Éagsúlacht a chur chun cinn. Thairis sin, tá tionchar ag na dúshláin a léiríodh i gcuid a trí ar na cúig spriocanna beartais; ina measc siúd, dúshláin a bhaineann le meas agus le muinín agus le teacht ar fhoinsí nuachta agus cúrsaí reatha atá intaofa.

D’fhonn a chuid dualgas reachtúla a chomhlíonadh agus i gcomhthéacs an gealltais a thugtar i Ráiteas Straitéise an BAI 2017-2019 ‘iolracht glórtha, tuairimí soláithrithe agus foinsí sna meáin Éireannacha a chur chun cinn’, d’fhorbair an BAI an Beartas seo chun:-

  • Iolracht margaí meáin d’ardchaighdeán agus a n-úinéireachtaí a spreagadh agus a éascú;
  • Tírdhreach mheáin a chruthú atá ionadaíoch ar agus so-aimsithe d’éagsúlacht shochaí na hÉireann;
  • An líon ábhair closamhairc cultúrtha iomchuí do lucht féachana/éisteachta Éireannacha a mhéadú, ina measc na n-ábhar sin cláracha Gaeilge d’ardchaighdeán; agus
  • Meascán de ghlóracha, tuairimí agus foinsí nuachta agus cúrsaí reatha sna meáin chlosamhairc a ghníomhaíonn saoránaigh na hÉireann, a spreagann an díospóireacht daonlathach agus a thacaíonn le hionracas an phróisis daonlathaigh.
Tuilleadh

5. Tacaíocht an BAI d’Iolracht sna Meáin agus a cur chun cinn

I gcuid a cúig den bheartas, leagtar síos na céimeanna a thógann an BAI inniu agus as seo amach, chun tacú leis an iolracht sna meáin in Éirinn agus í a chur chun cinn. Cé gur chóir glacadh leis go dtacaíonn réimse leathan de ghníomhaíochtaí an BAI leis an iolracht sna meáin, léirítear sa chuid seo na gníomhaíochtaí  a cheaptar a bheith i lár an aonaigh chomh fada is a bhaineann sé le brí an téarma ‘iolracht sna meáin’- a bhaineann le héagsúlacht úinéireachta seirbhísí meáin agus le héagsúlacht san ábhar a chraoltar. Leagtar síos na gníomhaíochtaí is tábhachtaí laistigh de naoi réimsí. Seo a leanas na réimsí sin:-

  1. Ceadúnú;
  2. Beartas an BAI maidir le Rialú agus Úinéireachta;
  3. Dualgais an BAI de réir reachtaíochta maidir le Cónascadh Meáin;
  4. Taighde;
  5. An Litearthacht Mheáin;
  6. Cód Cothroime, Oibiachtúlachta agus Neamhchlaontachta an BAI do Gnóthaí Nuachta agus Cúrsaí Reatha;
  7. Scéim Mhaoinithe don Chraoltóireacht; ina measc siúd, Fís agus Fuaim agus Beartas Cartlannaíochta an BAI;
  8. Plean Gníomh i leith na Gaeilge;
  9. Idirphlé le páirtithe leasmhara.

Tabharfaidh an BAI faoi réimse beartais d’fhonn a ndualgais agus a dtiomantais reachtúla, straitéiseacha agus polasaí maidir leis an iolracht sna meáin, a chomhlíonadh. Seo a leanas na beartais agus na bealaí ina thacóidh an BAI leis agus a spreagfaidh an BAI an iolracht sna meáin.

1. Ceadúnú:

Tacaíonn an BAI leis agus spreagann sé an iolracht sna meáin tríd a ngníomhaíochtaí ceadúnaithe go príomha. Leagtar síos san Acht Chraolacháin 2009 meicníocht chun réimse leathan seirbhísí raidió agus teilifíse a cheadúnú. Baineann sé seo le seirbhísí tráchtála agus pobail raidió agus teilifíse atá neamhspleách mar aon le seirbhísí sealadacha agus institiúideacha raidió.

Is é is aidhm leis an bpróiseas ceadúnaithe an tseirbhís chraolacháin reatha agus i mbun forbartha a sholáthraíonn RTÉ, TG4 agus cainéal teilifíse Thithe an Oireachtais, a fheabhsú.

Is é is aidhm leis an bpróiseas ceadúnaithe éagsúlacht ábhair a spreagadh trí iarratais i leith seirbhísí cláir a chuirfidh leis an réimse seirbhísí meáin ar fáil in Éirinn faoi láthair. Baintear ‘Diversity of Ownership’ (Éagsúlacht Úinéireachta) amach tríd an bpróiseas ceadúnaithe, go sonrach trí na forálacha rialuithe a leagtar síos san Acht Chraolacháin 2009 agus, mar thacaíocht air sin, Beartas an BAI maidir le Rialú agus Úinéireacht.

Déanann an creat reachtach, Beartas an BAI maidir le Rialú agus Úinéireachta agus na próisis a bhaineann leo éascaíocht agus cothabháil ar chuimsiú dualgais maidir le héagsúlacht i leith clár ábhair polaitíochta agus cultúrtha, líon na nuachta agus cúrsaí reatha a bhfuil gá leo agus anuas air sin na clár ábhair áitiúla, náisiúnta agus Eorpacha atá le craoladh. Tacaíonn siad le hionadaíocht agus le léiriú cothrom agus éagsúil ó phobail áitiúla agus réigiúnach;

Thairis sin, éascaíonn an próiseas ceadúnaithe trédhearcacht a sholáthair maidir le rialú agus úinéireacht sa chaoi go bhfuil eolas maidir le sciarshealbhóirí, stiúrthóirí agus ballraíocht na seirbhísí craolacháin (i gcás na seirbhísí meáin pobalbhunaithe) ar fáil go poiblí.

Cuireann Straitéis Seirbhíse an BAI bonn eolais faoin gcur chuige ceadúnaithe atá aige. Tá an Straitéis seo tábhachtach mar go soláthraíonn sí an creat i leith ceapadh pleananna ceadúnaithe agus gníomhaíochtaí gaolmhara de chuid an BAI. Sprioc fhíorthábhachtach de chuid na Straitéise é tacaíocht agus spreagadh a thabhairt d’iolracht agus éagsúlacht ábhair do lucht féachana/éisteachta Éireannacha a bhaintear amach trí cheadúnú. Leagann an Straitéis Seirbhíse Craolacháin síos na bealaí a thacóidh an BAI le agus a rachaidh an BAI i bhfeidhm ar fhorbairt na hearnála craolacháin.

2. Beartas an BAI maidir le Rialú agus Úinéireacht:

Tá beartas ag an BAI i leith rialuithe agus úinéireachta sheirbhísí craolacháin ceadúnaithe. Forbraíodh an beartas seo chun feidhm phraiticiúil a thabhairt do na forálacha sonracha san Acht Craolacháin 2009[1] a chuireann iachall ar an BAI a aird a thabhairt, mar chuid dá phróiseas ceadúnaithe, ar rialú agus úinéireacht na n-iarratasóirí agus an t-iarratasóir is fóirsteanaí á mheas d’fhonn conradh craolacháin a bhronnadh. Anuas air sin, cuireann an BAI forálacha an bheartais i bhfeidhm agus úinéireacht agus ceannas á meas i leith iarratais ar chonarthaí sóláthair lánais agus ilphléacs agus chun iarratais ar athruithe úinéireachta agus rialuithe a mheas.

I gcás na seirbhísí craolacháin, beidh aird ag an BAI ar:- 

  • a inmhianaithe atá sé ligean d’aon duine, nó d’aon ghrúpa daoine, rialú a bheith aige/acu ar líon as cuimse de sheirbhísí craolacháin fuaime, nó leasanna substaintiúla a bheith aige/acu i seirbhísí craolacháin fuaime, in iomlán nó i limistéar tíreolaíoch sonraithe, agus
  • a inmhianaithe atá sé ligean d’aon duine, nó d’aon ghrúpa daoine, rialú a bheith aige/acu ar líon as cuimse de na meáin chumarsáide, nó leasanna substaintiúla a bheith aige/acu sna meáin chumarsáide, in iomlán nó i limistéar tíreolaíoch sonraithe.

Cé go bhfuil margadh na meán ag athrú gach uile soicind, tá na seirbhísí craolacháin traidisiúnta, is é sin, na meáin chraolta traidisiúnta, riachtanach i gcónaí chun an iolracht a chosaint in Éirinn agus de thoradh an méid sin, is meicníocht lárnach é Beartas an BAI maidir le Rialú agus Úinéireacht chun tacú le hiolracht sna meáin agus í a chur chun cinn. 

3. Dualgais an BAI de réir reachtaíochta maidir le cónascadh na Meán: 

Leathnaigh an tAcht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014 ról iolrachta an BAI lasmuigh de na beartais cheadúnaithe agus úinéireachta leagtar amach thuas. De réir an Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014, ceadaítear cónascadh meáin gur gá a chur in iúl don Aire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil amháin sa chás nach ndéanfadh sé aon dochar don iolracht sna meáin.

Is gné fhíorthábhachtach í an éagsúlacht úinéireachta a chinntiú ar an gcaoi seo agus tá réimse nua feidhmeanna agus dualgais in Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014 a bhfuil sé mar aidhm acu tacaíocht a thabhairt don Aire agus cónascadh meáin á mheas aige. Is é príomhról an BAI, má iarrtar é, tuairisc a chur faoi bhráid an Aire a admhaíonn an bhfuil cónascadh meáin molta in aghaidh leas an phobail, is é sin an iolracht a chosaint sa Stát.

4. Taighde:

I gcomhthéacs na ndualgas atá ar an BAI faoin Acht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014, soláthraíonn an BAI líon tuarascálacha ar bhonn tréimhsiúil a bhfuil sé mar aidhm acu faisnéis a chur in iúl don Údarás, do chraoltóirí, don pobal, don Aire Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil (mar aon le sciarshealbhóirí cuí eile) maidir leis an iolracht sna meáin in Éirinn.

I gcomhthéacs Achta 2014, cuireann an BAI tuarascálacha faoi bhráid an Aire gach trí bhliana ar na nithe seo a leanas:-

  • Cén chaoi a imríonn athruithe úinéireachta tionchar ar an iolracht: cur síos ar na socraithe úinéireachta ag cuideachtaí meáin;
  • Cur síos ar na hathruithe úinéireachta; agus
  • Anailís ar thorthaí na n-athruithe seo ar an iolracht sna meáin in Éirinn.[2]

Foilsíodh an chéad tuarascáil in 2015 agus beidh an dara ceann críochnaithe sna trí míonna deiridh de 2018. Trédhearcacht i margadh na meán Éireannacha a fheabhsú atá mar aidhm ag na tuarascálacha agus an bunachar sonraí gaolta. 

Tuarascáil tábhachtach eile ar an iolracht a thacaíonn an BAI léi is í an Tuairisc nuachta digiteach ó Institiúid Reuters in Éirinn. Tacaíocht a thabhairt do dhaoine chun díospóireachtaí  eolacha a bheith acu agus cinntí a dhéanamh bunaithe ar fhianaise trí fhaisnéis ábhartha atá iontaofa a sholáthar maidir le húsáid agus tionchar na seirbhísí nuachta in Éirinn is aidhm don tuarascáil seo. Tá tábhacht ar leith ag an tuarascáil seo d’ainneoin an ról lárnach atá ag éagsúlacht leathan dearcthaí ar nuacht agus cúrsaí reatha mar chomhartha tacaíochta d’iolracht sna meáin.

I gcomhthéacs na gcúraimí níos leithne atá ag an BAI, tugtar faoi anailís mhargaidh ar bhonn rialta d’fhonn tacú lena gcur chuigí rialála agus d’fhonn an pobal agus na páirtithe leasmhara a chur ar an eolas maidir leis an margadh agus dinimic an mhargaidh; cuirtear san áireamh comhthéacs i leith comhairliúcháin ar mholtaí rialála de chuid an BAI. Soláthraíonn an taighde seo faisnéis chomhthéacsúil atá riachtanach do mheastachán an BAI i leith na hiolrachta.

[1] Cuid 6 den Acht Craolacháin 2009
[2] An tAcht um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí 2014  –http://www.irishstatutebook.ie/eli/2014/act/29/enacted/en/print#sec74

5. Litearthacht sna Meáin:

Tugann Acht 2009 sainordú don BAI tabhairt faoi thaighde chomh maith le n-é a spreagadh. Tá na beartais agus na gníomhaíochtaí sin dírithe ar chur chun cinn na litearthachta meán.

D’fhonn an mandáid seo a chur i gcrích, forbraíodh Beartas an BAI i leith na Litearthacha Meán. Tá trí chumas lárnach, sraith d’ábaltachtaí gaolmhara agus comharthaí rathúlachta ann chun cuidiú le heagraíochta gníomhaíochtaí i leith na litearthachta meán a fhrámú, i gcomhréir lena spriocanna straitéiseacha agus gnó féin. Trí na chumais seo a bhaint amach, beidh níos fosa don ghnáth-duine tuiscint a bheith aige agus measúnú criticiúil a dhéanamh ar ábhair agus seirbhísí craolacháin, digiteach agus eile d’fhonn roghanna eolacha a dhéanamh agus a n-úsáid de na meáin a bhainistiú ar an mbealach is éifeachtaí. Cuideoidh na cumais seo leis an ngnáth-duine bheith cruthaitheacht agus rannpháirteach, trí na meáin, ar bhealach atá freagrach, eiticiúil agus éifeachtach i ngnéithe cruthaitheachta, cultúrtha agus daonlathacha den tsochaí.

Tá an-tábhacht ag an litearthacht mheáin d’fhonn na scileanna agus an feasacht a thabhairt don ghnáth-duine ionas go dtuigfidh sé cén chaoi a oibríonn na meáin i dtimpeallacht a bhíonn ag athrú go gasta, d’fhonn cruinneas na faisnéise a sholáthraítear don lucht féachana/éisteachta (go háirithe nuacht agus cúrsaí reatha) a cheistiú, d’fhonn cuir in aghaidh eolais mhíchothrom nó mhíchruinn, d’fhonn troid in aghaidh dearcthaí míchuibheasacha agus ar deireadh, chun cuidiú leis an ngnáth-duine roghanna eolacha níos fearr a dhéanamh.

6. Cód Cothroime, Oibiachtúlachta & Neamhchlaontachta an BAI do Nuacht agus Cúrsaí Reatha:

Tá fairsingeacht na ndearcthaí éagsúla ar nuacht agus cúrsaí reatha mar chuid lárnach i gcur chun cinn timpeallachta meáin atá iolrach. Léiríonn staidéir ar nuacht agus cúrsaí reatha go bhfuil ról fós le n-imirt ag córas na meán traidisiúnta i soláthar na nuachta agus cúrsaí reatha. I gcomhthéacs na hÉireann, tá muinín go leor ag an ngnáth-duine as foinsí meáin na hÉireann agus tá níos mó muinín ag an duine seo as na meáin traidisiúnta ná na meáin shóisialta.[1]

I dtéarmaí róil an BAI, forbraíodh an Cód Cothromaíochta agus Neamhchlaontachta do Nuacht agus Cúrsaí Reatha. Leagtar síos anseo na caighdeáin iriseoireachta gur gá cloí leo nuair a chraoltar ábhair den chineál seo agus is uirlis bhreise é a úsáideann an BAI chun tacú leis an iolracht sna meáin agus a cur chun cinn. Déantar an méid seo trí chinntiú go bhfuil íoschritéir chaighdeáin i bhfeidhm d’fhonn iriseoireacht neamhspleách neamhchlaonta, a chosnaíonn cearta an ghnáth-dhuine rochtain a bheith aige ar fhaisnéis ionraic iontaofa, a chur chun cinn. Beidh ról tábhachtach ag an gCód trí éagsúlacht glóracha, tuairimí agus foinsí nuachta agus cúrsaí reatha a ghníomhaíonn an gnáth-duine agus a chuireann leis an díospóireacht daonlathach, a éascú.

7. Scéim Chistithe Chraolacháin; Fís agus Fuaim agus Beartas Cartlainne an BAI san áireamh:

Is iad spriocanna na Scéime Fís agus Tuaim de chuid an BAI forbairt a dhéanamh ar chláracha bunaithe ar chultúr, oidhreacht agus taithí na hÉireann, mar aon  le cláracha Gaeilge. Sprioc bhreise is ea é cláracha a fhorbairt atá ionadaíoch ar an éagsúlacht chultúir agus oidhreachta a éascaíonn deiseanna bailiúcháin de bhealoideas na hÉireann agus gnéithe d’oidhreacht na hÉireann atá ag dul i léig nó atá i mbaol. Cuireann Scéim Cartlainne an BAI maoiniú ar fáil d’fhonn tacú le forbairt cultúr cartlainne san earnáil chraolacháin a chuirfidh le caomhnú an oidhreachta craolacháin in Éirinn

Le chéile, tacaíonn na scéimeanna leis an iolracht inmheánach tríd an éagsúlacht ábhair cultúrtha iomchuí atá ar fáil do lucht féachana/éisteachta in Éirinn, a mhéadú, agus tríd an oidhreacht cultúrtha a chaomhnú ar bhealach atá inrochtana ar bhonn leanúnach don ghnáth-duine.

Tugann na scéimeanna feidhm d’aidhm ar leith de na ceithre aidhmeanna straitéiseacha a leagtar síos i Ráiteas Straitéise an BAI 2017-2019 i leith chur chun cinn na hiolrachta, is é sin ‘an líon ábhair cultúrtha closamhairc ábhartha a léirítear agus fáil ar an ábhar sin a mhéadú do lucht féachana/éisteachta in Éirinn.’

8. Plean Gníomhaíochta i leith na Gaeilge:

 Is aidhm thábhachtach í an soláthar agus an cur chun cinn de chláracha Gaeilge ar ardchaighdeán don BAI i gcomhthéacs an Ráitis Straitéise 2017-2019. Tá an méid seo iomchuí i bhfianaise an róil chultúrtha agus tábhachtach atá ag an teanga d’fhéiniúlacht chultúrtha na hÉireann agus de bharr a tábhacht chun léiriú, ionadaíocht agus féiniúlacht éagsúil a dhéanamh ar son na ngrúpaí cultúrtha agus sóisialta éagsúla sa tsochaí.

Tugtar feidhm don aidhm straitéiseach seo tríd an Scéim Mhaoinithe Chraolacháin agus Plean Gníomhaíochta i leith na Gaeilge de chuid an BAI a thacaíonn le héagsúlacht leathan de glóracha agus dearcthaí.

9. Plé le páirtithe leasmhara:

Tá an BAI tiomanta ina Ráiteas Straitéise reatha dul i dteagmháil le páirtithe leasmhara d’fhonn díospóireacht phoiblí a spreagadh agus cur le beartais; réimse na hiolrachta sna meáin san áireamh. Tírdhreach meáin atá beo beathach, dinimiciúil a chruthú is é is aidhm leis an tiomantas seo.

I gcleachtas, téann an BAI i dteagmháil maidir le ceisteanna a bhaineann leis an iolracht sna meáin ag an leibhéal náisiúnta agus Eorpach ar bhonn leanúnach. I gcomhthéacs Éireannach, baineann an méid leis na seirbhísí raidió agus teilifís a dhéanann an BAI rialáil orthu, an Roinn Cumarsáide, Gníomhaithe ar son na hAeráide agus Comhshaoil, an Comisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí agus an Coimisiún um Rialáil Cumarsáide. Téann an BAI i dteagmháil leis an bpobal, a n-ionadaithe polaitiúla agus an sochaí sibhialta agus sóisialta trí chomhairliúcháin leanúnacha ar an iolracht sna meáin agus tríd a iarmhairt taighde ar an iolracht sna meáin a scaipeadh.

Ag an leibhéal Eorpach, baineann seo le bheith rannpháirteach san EPRA, is é sin an Cumann Eorpach do Rialálaithe Seirbhísí Closamhairc agus in ERGA (Grúpa Eorpach do Rialálaithe Seirbhísí Closamhairc), a bhunaigh an Coimisiún Eorpach agus ag a bhfuil ról comhairleoireacht foirmiúil aige i leith ullmhúcháin d’aistriú go dtí an Treoir ar Sheirbhísí Meáin Closamhairc arna leasú le deireanas, agus a chur i bhfeidhm.

Thairis sin, tá caidreamh úrnua ag an BAI le hardáin agus seirbhísí na meán sóisialta trí fhorbairt agus éascaíocht a dhéanamh ar Litearthacht Mhéin na hÉireann, an líon litearthachta meáin in Éirinn.

Meastar go cuidíonn plé le páirtithe leasmhara don BAI bheith ar an eolas faoi agus chun cur leis an díospóireacht phoiblí agus le beartas poiblí maidir an iolracht sna meáin in Éirinn.

Leanfaidh an BAI le tabhairt faoi gach ceann de na sraitheanna gníomhaíochta thuas ar bhonn thréimhsiúil. Thairis sin, beidh an BAI oscailte i gcónaí do bheartais bhreise chun tacú leis an iolracht sna meáin agus a cur chun cinn. D’fhéadfadh foilsiú tuarascálacha maidir le rialú agus úinéireacht in Éirinn ar bhonn níos minice bheith i gceist chomh maith le tacaíocht a léiriú do bheartais agus nósanna eile a bhfuil sé mar sprioc acu cur leis an iolracht sna meáin, i réimse na nuachta, cúrsaí reatha agus comhthéacs cultúrtha, ach go háirithe.

[1] Institiúid Reuters (2018)
Tuilleadh

Eolas teagmhála

*Riachtanach