An Éagsúlacht

In 2022, choimisiúnaigh Údarás Craolacháin na hÉireann, Foras na Gaeilge agus an Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán tionscadal taighde a rinneadh ina dhá chuid. Bhí sé de chuspóir ag an taighde spéis i seirbhís raidió Gaeilge lán-aimseartha agus hibrideach a dhíríonn ar lucht éisteachta 15-34 bliain d’aois in Éirinn agus na féidearthachtaí atá ann a dhearbhú. Ba é moladh an Choiste Chomhairligh don Ghaeilge é go dtabharfaí faoin taighde. Is é aidhm an Choiste tacú le cur i bhfeidhm Phlean Gníomhaíochta Gaeilge an Údaráis agus tionscnaimh a fhorbairt agus a chur chun cinn a chabhróidh leis na leibhéil d’ábhar Gaeilge atá ar fáil do lucht éisteachta agus féachana a mhéadú ar an raidió agus ar an teilifís araon. Rinne Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge an Rialtais agus gealltanais BAI do chraoladh Gaeilge de réir mar a leagtar amach iad ina Ráiteas Straitéise eolas don obair seo freisin.

Thug Ipsos faoin gcéad chéim. Sa chéim seo, fiosraíodh tuairimí sampla na déimeagrafaice 15-34 bliain d’aois a bhí ionadaíoch go náisiúnta maidir lena spéis i stáisiún raidió Gaeilge agus maidir lena n-oscailteacht éisteacht le stáisiún raidió Gaeilge, chomh maith leis an spreagadh chun éisteacht. Tá tuarascáil IPSOS ar fáil le híoslódáil anseo.

Thug Bricolage faoin dara chéim. Bhain an céim seo le staidéar taighde cáilíochtúil i measc phobal na Gaeilge, cainteoirí dúchais agus cainteoirí líofa araon. Rinneadh iniúchadh ar nósanna fuaime agus meán an lucht éisteachta óg seo agus an cineál ábhar fuaime (i mBéarla agus i nGaeilge) a n-éisteann siad leis faoi láthair, chomh maith leis na bearnaí a mheastar atá ann maidir le hábhar Gaeilge. Tá tuarascáil Bricolage ar fáil le híoslódáil anseo.

Tá marc creidiúnaithe cré-umha Infheisteoirí san Éagsúlacht bronnta ar Údarás Craolacháin na hÉireann (BAI) ag Ionad Éagsúlachta na hÉireann.

Le tacaíocht ó Ibec, is é Infheisteoirí san Éagsúlacht príomh-mharc creidiúnaithe na hÉireann maidir le hÉagsúlacht agus Cuimsiú.  Aithníonn an clár iarrachtaí reatha agus tacaíonn sé le haistear an fheabhsúcháin leanúnaigh trí chreat struchtúrtha a sholáthar chun cleachtais agus cultúr a athrú ó bhonn.  Deimhníonn creidiúnú cré-umha go bhfuil bonn láidir tógtha ag an eagraíocht chun éagsúlacht agus cuimsiú a leabú ar fud na hoibríochta agus go bhfuil sí ullamh chun dul i dtreo a bheith níos cothroime agus níos cuimsithí.

Faoi Ionad Éagsúlachta na hÉireann

Oibríonn Ionad Éagsúlachta na hÉireann i gcomhpháirtíocht le heagraíochtaí ar fud na hÉireann chun cabhrú leo comhionannas, éagsúlacht agus cuimsiú a neadú i ngach a ndéanann siad.  Tacaímid le cuideachtaí a gcultúr san ionad oibre a athrú go cultúr atá níos cothroime agus níos cuimsithí.  Le tacaíocht ó Ibec, is é ár marc mór le rá Infheisteoirí san Éagsúlacht príomhchreidiúnú uilechuimsitheach na hÉireann um éagsúlacht agus cuimsiú.  Cuireann sé creat iomlánaíoch ar fáil chun Comhionannas agus Éagsúlacht a fheabhsú thar gach réimse.  Tuilleadh eolais ar fáil ag: https://irishcentrefordiversity.ie/

Maoiniú maidir leis an Éagsúlacht

In 2020 leithdháileadh fobhuiséad de mhaoiniú bliantúil Foghlama agus Forbartha Earnála d’fhonn tacú go sonrach le tograí ina gcuirtear an éagsúlacht chun cinn. Tá sé mar aidhm go dtacóidh an maoiniú le tionscnaimh a bhaineann leis an nGaeilge, Comhionannas Inscne, Éagsúlacht & Cuimsiú agus go léirófar gealltanais bhreise an BAI sna réímsí seo. Féach thíos le haghaidh sonraí ar na tionscnaimh is déanaí.

• Inscne

Is tionscnamh trasdisciplíneach um fhorbairt ghairmiúil agus líonrú é X-Pollinator a bhfuil sé mar aidhm aige comhoibriú a spreagadh idir banscríbhneoirí agus banstiúrthóirí, ag gníomhú go dearfach chun aghaidh a thabhairt go tapa ar an éagothroime inscne i dtionscal closamhairc na hÉireann. Reáchtáladh deirí seachtaine X-Pollinator i mí na Samhna agus i mí na Nollag 2019 agus bhí raon leathan de níos mó ná 140 rannpháirtí ann. Ina dhiaidh sin, bronnadh athmhaoiniú ar na stiúrthóirí cruthaitheacha le haghaidh X-Pollinator Incubator, clár iomaíoch faoinar rinneadh meantóireacht ar sé fhoireann X-Pollinator agus gur tacaíodh leo chun cóirithe a fhorbairt i dtimpeallacht struchtúrtha agus gur tugadh an deis dóibh a gcuid tionscadal a chur i láthair lucht gairme an tionscail.

• Éagsúlacht & Cuimsiú

Tairgeadh tacaíocht mhaoinithe 2021 d’Institiúid Teicneolaíochta Dhún Dealgan chun taighde a dhéanamh a bhaineann le seirbhísí Rochtana do lucht lagamhairc. Tá sé mar aidhm ag an tionscadal taighde dar teideal ‘Investigating a Standardised Approach to Setting Audio Description Dip Values’ tuiscint níos fearr a fháil ar an ngaol idir leibhéil fuaime clár teilifíse a bhfuil reacaireacht ann agus caighdeán measta reachaireachta an chláir. Tá an staidéar dírithe go príomha ar eispéireas an úsáideora deiridh, conas is féidir an t-eispéireas seo a fheabhsú, agus conas is féidir comhsheasmhacht níos mó a bhaint amach i seirbhísí reachaireachta.

Mar chuid d’fheidhmiú Fhoghlaim agus Fhorbairt Earnála an BAI, tugtar tacaíocht do réimse leathan tionscnamh a bhaineann leis an nGaeilge.

• Gaeilge

Fuair Oireachtas na Gaeilge tacaíocht mhaoinithe chun leanúint leis an láithreán gréasáin Aerthonnta a fhorbairt agus a oibriú. Is seirbhís eolais é Aerthonnta dóibh siúd atá ag craoladh trí Ghaeilge ar stáisiúin raidió ar fud na hÉireann, agus cuireann siad eolas ar fáil don phobal Gaeilge ar fad faoina cláir atá ar fáil dóibh ina gceantair féin. Tugann Aerthonnta nuashonrú seachtainiúil faoi imeachtaí ábhartha, nuacht a bhaineann le craoladh agus na príomhscéalta a bhfuil tionchar acu ar phobal na Gaeilge.

Aon ghníomhaíocht amháin a bhí ann i 2020 ná comhcheangal a dhéanamh idir an láithreán gréasáin agus bunachar sonraí agus acmhainn eolaire nua dar teideal Eolaire. Cuirfidh an obair fhorbartha seo pointe cláraithe ar fáil do chainteoirí líofa Gaeilge a bhfuil suim acu cur isteach ar phoist chraolacháin Gaeilge. Ina theannta sin, is féidir le stáisiúin raidió tráchtála agus pobail úsáid a bhaint as an eolaire mar acmhainn earcaíochta. Leanfaidh Oireachtas na Gaeilge leis an acmhainn a fhorbairt i 2021 le feachtais cur chun cinn agus feasachta poiblí.

Togra comhpháirtíochta idir an BAI, TG4, Ciste Craoltóireachta Gaeilge ag Scáileán Thuaisceart Éireann, agus Údarás na Gaeltachta is é Glúin Nua, a lainseáladh i mí Iúil 2020 ag Fleadh Scannán na Gaillimhe. Tá sé mar aidhm ag an tionscnamh cuidiú a thabhairt do stiúrthóirí agus scríbhneoirí céaduaire a bhfuil tuiscint mhaith acu ar an dtimpeallacht dhigiteach agus atá in ann scéalta mealltacha a chruthú sa Ghaeilge ar fud na n-ardán.  Sheol TG4 babhta roghnúcháin i mí na Nollag 2020 agus tá tionscadail rathúla á léiriú faoi láthair.

Rinneadh na tionscadail taighde seo a leanas, atá dírithe ar an éagsúlacht, le tacaíocht mhaoinithe ón BAI:

• Auditing gender and diversity change in Irish media sectors

Stiúr an Dr Anne O’Brien, ó Ollscoil Mhá Nuad, an tionscadal taighde seo ar ar bronnadh maoiniú faoi Scéim Maoinithe BAI um Thaighde sna Meáin. Is comhthionscnamh é seo idir Ollscoil Mhá Nuad, Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach, agus an Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath. Is tionscadal taighde é seo a fiosríodh ann na bealaí ina gcuireann craoltóirí, comhlachtaí oiliúna agus cuideachtaí léirithe beartais inscne agus éagsúlachta chun cinn agus i bhfeidhm. Foilsíodh an tuarascáil deiridh i mí Iúil 2021 agus tá sí ar fáil anseo.

• RTÉ and Covid-19 – Diversity and Inclusion and meeting public needs

Bhí an Dr Eileen Culloty agus an Dr Colm Kearns ó Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath i gceannas ar an tionscadal taighde seo agus tugadh faoi le comhoibriú an Dr Zbyszek Zalinski, Ceannaire Éagsúlachta agus Cuimsithe RTÉ. Sa tionscadal seo scrúdaítear ról na meán seirbhíse poiblí in Éirinn le linn Covid-19 agus scrúdaítear freisin saincheisteanna na héagsúlachta maidir le tuairisciú le linn Covid-19. Bronnadh maoiniú ar an tionscadal taighde faoi Scéim Maoinithe BAI um Thaighde sna Meáin. Foilsíodh an tuarascáil deiridh i mí Lúnasa 2021 agus tá sí ar fáil anseo.

• Taighde Céim a 3 ar Úsáid na Gaeilge ar an Raidió – OÉ Gaillimh

In 2019 thairg an BAI tacaíocht mhaoinithe don Éagsúlacht (Gaeilge) don Dr John Walsh as OÉ Gaillimh chun tionscadal taighde a chur i gcrích ar úsáid na Gaeilge ar sheirbhísí Raidió na hÉireann. Tá an tionscadal taighde seo mar an tríú céim d’iniúchadh ar úsáid na Gaeilge ar sheirbhísí Raidió na hÉireann ar fad ach amháin ar stáisiúin a chraolann i nGaeilge amháin. Tugadh faoin tionscadal taighde in 2020 agus foilsíodh an tuarascáil deiridh i Márta 2021. Íoslódáil an tuarascáil anseo.

Gheofar thíos naisc úsáideacha chuig tuairiscí ó bhabhtaí Fuaime & Físe a reáchtáladh le déanaí, ina gcuirtear ar fáil staitisticí agus faisnéis maidir leis an Éagsúlacht.

Staitisticí Chlár Gaeilge agus Dátheangach

Fuaim & Fís Babhta 38

Fuaim & Fís Babhta 40

Fuaim & Fís Babhta 42

Fuaim & Fís Babhta 46

Sonraí ar Inscne

Fuaim & Fís Sonraí Inscne – 37,38,40 & 42

De réir Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, tá sé de dhualgas ar chomhlachtaí poiblí scéim teanga a ullmhú ar bhonn trí bliana ag tabhairt mionsonraí faoi na seirbhísí a sholathróidh siad:

• trí mheán na Gaeilge,
• trí mheán an Bhéarla, agus
• trí mheán na Gaeilge agus an Bhéarla

agus na bearta a ghlacfar lena chinntiú go ndéanfar aon seirbhís nach bhfuil an comhlacht ag soláthar trí mheán na Gaeilge a sholáthar laistigh de fhráma ama comhaontaithe.

I Scéim Teanga an BAI 2020-2023 leagtar amach gealltanais eagraíochta maidir leis an nGaeilge atá le comhlíonadh thar tréimhse trí bliana, agus an méid atá praciticiúil agus indéanta laistigh den thréimhse ama sin á chur san áireamh.  Seo an tríú Scéim Teanga de chuid an BAI. Is féidir tuilleadh eolais faoin scéim a fháil ach ríomhphost a sheoladh chuig: teanga@bai.ie

Tá ceathrar ball foirne ar fhoireann na Gaeilge. Stiúrann agus cuireann siad i bhfeidhm gníomhaíochtaí oibre Gaeilge an BAI, lena n-áirítear ceanglais rialachais Gaeilge faoin Scéim Teanga agus tionscnaimh faoi Phlean Gníomhaíochta don Ghaeilge an BAI. Táimid sásta comhfhreagras a dhéanamh trí Ghaeilge, agus ceisteanna i nGaeilge nó ceisteanna a bhaineann leis an nGaeilge a fhreagairt, agus tá seoladh ríomhphoist ar leith, teanga@bai.ie, inar féidir teagmháil a dhéanamh linn má tá comhairle nó tacaíocht á lorg maidir le cúrsaí Gaeilge.

Más maith leat dul i dteagmháil le ball foirne a labhraíonn Gaeilge, is féidir labhairt le Clare O’Sullivan, Caroline Keville, Fionnuala Murphy or Sara McNamara.

Foilsithe i mí Feabhra 2019, tacaíonn Plean Gníomhaíochta don Ghaeilge an BAI le cur i bhfeidhm chuspóirí straitéiseacha an BAI faoin Téama Straitéiseach um An Iolarthacht agus an Éagsúlacht a Chur Chun Cinn. Díríonn an Plean ar na cúig phríomhréimse seo a leanas:

• Tacú le cláir agus stáisiúin Ghaeilge agus iad a fhorbairt agus a chur chun cinn trí thograí Ceadúnaithe agus Cistí Craolacháin;
• Comhpháirtíochtaí Gaeilge a spreagadh;
• Tacú le Taighde;
• Sonraí a bhailiú;
• Próisis fhreagrachta a fheabhsú, monatóireacht agus tuairisciú um chomhlíonadh san áireamh.

Is féidir Plean Gníomhaíochta don Ghaeilge an BAI a íoslódáil anseo.

Bhí sé mar phríomhthionscnamh faoin bPlean Gníomhaíochta don Ghaeilge an BAI Coiste Comhairleach don Ghaeilge a bhunú leis an BAI agus Foras na Gaeilge mar chomhchathaoirligh air.  Tá sé mar ról ag an gCoiste dlús a chur le feidhmiú an Phlean i gcomhairle le raon páirtithe leasmhara Gaeilge atá ina mbaill den Choiste chomh maith.

In 2022, dhírigh an Coiste ar na tionscnaimh agus na réimsí fócais seo a leanas a chur chun cinn: 

• Taighde chun iniúchadh a dhéanamh ar an spéis atá ann, agus ar an bhféidearthacht a bhaineann le seirbhís raidió Gaeilge do dhaoine óga idir 15-34 bliana d’aois; 
• Deiseanna agus acmhainní Gaeilge a chur chun cinn chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais earnála; 
• Eolas a roinnt ar nuacht ón earnáil agus ar an bhféidearthacht do thionscnaimh a mbeadh á gcomhreáchtáil ag na balleagraíochtaí. 

Déanann an Coiste tuairisc a chur faoi bhráid Údarás an BAI agus Bord Fhoras na Gaeilge ar bhonn bliantúil. Tá Tuarascálacha an Choiste ar fáil anseo:

2020

2021

2022

Comhaontas neamhfhoirmeálta d’eagraíochtaí agus daoine aonair is ea Litearthacht sna Meáin Éire (MLI) atá ag obair i gcomhar le chéile ar bhonn deonach chun litearthacht sna meáin a chur chun cinn in Éirinn.  In 2020, bhunaigh MLI Grúpa Oibre Gaeilge, chun tacú le litearthacht sna meáin trí Ghaeilge. Tá an BAI ina bhall den Ghrúpa Oibre Gaeilge.

I mí Aibreáin 2021, d’óstáil an grúpa oibre seo i gcomhpháirtíocht le Raidió na Gaeltachta ócáid chun cur le tuiscint an phobail ar an bhfeachtas Be Media Smart. B’ócáid an-nuálach ar fad é seo agus is éard a bhí ann ná seimineáir idirlín (ar fáil anseo) a craoladh beo ar líne trí MLI agus a athchraoladh ar an gclár An tSeachtain le Máirín Ní Ghadhra. Glacadh go han-dearfach leis i measc phobal na Gaeilge.

Le linn 2022, bhí obair á dhéanamh ag an bhfo-choiste i gcomhar leis an gCoiste Téarmaíochta chun gluais a fhorbairt ina gcuirfear ar fáil téarmaíocht Ghaeilge a bhaineann le litearthacht sna meáin. 

Is tionscnamh de chuid an BAI é an Tionscadal Bailithe Sonraí Gaeilge ina gcuirtear i bhfeidhm príomhchuspóir 4 den Phlean Gníomhaíochta don Ghaeilge (Sonraí a bhailiú). Cuireadh tús leis an tionscadal in 2020 nuair a d’iarr an BAI sonraí clár agus taifeadtaí ó chraoltóirí i gcomhair seachtaine sainiúla i mí Dheireadh Fómhair 2019, chun tosú ar bhonn cuimsitheach eolais a thógáil maidir le cainníocht agus raon na gclár Gaeilge/dátheangach atá á gcraoladh thar an earnáil Teilifíse/raidió ar bhonn seachtainiúil.  Sainscagadh agus anailísíodh na sonraí seo agus leagtar amach sa chéad Tuarascáil Bailithe Sonraí Gaeilge na torthaí seo. Foilsíodh an tuarascáil i mí Feabhra 2021. Tá sé beartaithe ag an BAI go mbaileofar sonraí clár Gaeilge ó chraoltóirí ar bhonn bliantúil chun tógáil ar an mbonn eolais seo.Tá an dara tuairisc ar fáil anseo.

Cuireann an tAcht fá Choimisiún na hÉireann um Chearta an Duine agus Comhionannas 2014 dualgas dearfach ar chomhlachtaí poiblí aird chuí a thabhairt ar cheisteanna a bhaineann le cearta an duine agus an comhionannas. Is oibleagáid dhlíthiúil é seo atá ar fáil in Alt 42 den Acht um Chearta an Duine agus Comhionannas, 2014.

Foráiltear in Alt 42 go bhfuil dualgas ar chomhlacht poiblí le linn dó a fheidhmeanna a chomhlíonadh aird a thabhairt ar an ngá atá le:

• Idirdhealú a dhíothú;
• Comhionannas deiseanna agus córa dá bhfoireann agus do na daoine dá
  soláthraíonn siad seirbhísí a chur chun cinn, agus
• Cearta an duine atá ag a gcomhaltaí, a bhfoireann agus na daoine dá soláthraíonn
  siad seirbhísí a chosaint.

Ina Ráiteas Straitéise 2021-2023, geallann BAI cur chuige réamhghníomhach i dtaca leis an dualgas seo a chur i bhfeidhm. Tá plean gníomhaíochta curtha le chéile aige chun Dualgas na hEarnála poiblí maidir le Cearta an Duine agus Comhionannas a chur i bhfeidhm.

Is féidir Plean BAI a fháil anseo

Is féidir an anailís a rinne BAI, chun treoir a fháil maidir leis an bplean seo, a fheiceáil anseo

D’fhorbair an tÚdarás an ghníomhaíocht seo a leanas in 2018: Plean Gníomhaíochta Inscne (“an Plean”). Téann an Plean i ngleic le ceithre phríomhréimse a chuireann cothromaíocht inscne níos fearr chun cinn. Is iad sin:

• Bailiú agus foilsiú sonraí
• Tacaíocht do Thaighde
• Forbairt tionscnaimh inscne a spreagadh go hinmheánach, agus i gcomhar le páirtithe leasmhara
• Próisis chuntasachta a fheabhsú, lena n-áirítear monatóireacht agus tuairisciú.

Rinne an tÚdarás athbhreithniú ar an bPlean Gníomhaíochta Inscne go luath in 2020 agus is féidir leat cóip den doiciméad athbhreithnithe a fháil anseo.

Tá an dara hathbhreithniú den phlean ar siúl faoi láthair agus tá sé le foilsiú níos déanaí in 2022. Mar chuid den phróiseas athbhreithnithe seo rinneadh Comhairliúchán Páirtithe Leasmhara in 2021. Bhí an Comhairliúchán faoi stiúir an taighdeora Deirdre Kevin ón gcomhlacht comhairliúcháin CommSol agus is féidir cóip den tuairisc comhairliúcháin deiridh a fháil anseo.